Varlık Dergisi’nin 15 Mart 1957 tarihli 450. sayısının son sayfasında yer alan “OKUYUCULARIMIZLA BAŞBAŞA” başlıklı bölümde okuyuculardan gelen sorular, yorumlar, eleştiriler ve derginin bunlara cevapları var.
Mehmet Vehbi GÜRSES sormuş: “Şahsi kütüphaneniz yok olursa ilk satın alacağınız on kitap hangileri olacak? diye bir anket açacağınızı söylemiştiniz, bir hayli önce. Mayk Hammerlerle yalnız çıplak kadın vücudu teşhir ederek genç dimağları zehirleyen roman ve dergilerin piyasayı doldurduğu şu günlerde böyle bir soruşturmayı faydalı bulmuyor musunuz?”
Cevapta imza yok ama muhtemelen Yaşar Nabi Nayır da şöyle cevap vermiş: “O anket sorusunu yazar arkadaşlarımızdan bir kısmına dağıtmıştık. Tek birinden bile cevap alamadık. O zaman bu soruya cevap vermenin güçlüğünü düşünerek vazgeçmek zorunda kaldık.”
Sorunun zorluğu ortada ama 63 yıl sonra Parşömen olarak biz tekrar sormak istiyoruz: “Şahsi kütüphaneniz yok olsa ilk satın alacağınız on kitap hangileri olurdu?”
Bu, cevabı sürekli değişen / değişecek bir soru benim için. İyi bir okur olmadığımdan mı? Bilmiyorum belki öyle. Aklı havada, ayran gönüllü bir okur diyelim bari. Aklıma gelen ilk on’u söyleyeceğim ama her defasında (yani bu cevaba ya da bu kitaplara baktığım her defasında) listeye yazmadığım öbür kitapları düşünüp ah vah edeceğimi de bilerek ve şimdiden onlar için üzülerek:
1. Italo Calvino, Görünmez Kentler
2. Dostoyevski, Karamazov Kardeşler
3. Borges, Kum Kitabı
4. Marquez, Yüzyıllık Yalnızlık
5. Binbir Gece Masalları (Nasıl olsa yine bitmeyecek)
6. Tanpınar, Saatleri Ayarlama Enstitüsü
7. Bilge Karasu, Göçmüş Kediler Bahçesi
8. İsmet Özel, Erbain
9. Cahit Zarifoğlu, Şiirler
10. Dede Korkut Hikayeleri (Madem kitaplığı sadeleştirdik, hayalimdeki o romanı yazabileyim; bu onun için lazım)
1- Julio Cortazar – Mırıldandığım öyküler
2- Salinger – Dokuz öykü
3- Yusuf Atılgan – Bütün Öyküler
4- Faulkner – Döşeğimde Ölürken
5- Nurdan Gürbilek – Mağdurun Dili
6- Truman Capote – Gece Ağacı
7- Memet Baydur – Gözün Kahverengi Suyu
8- Prost – Kayıp Zamanın İzinde
9- Necmiye Alpay – Dilimiz, Dillerimiz
10- Ali Püsküllüoğlu – Türkçe sözlük
“Şahsi kütüphaneniz yok olsa ilk satın alacağınız on kitap hangileri olurdu?” Sorusu ilk başta kolay görünse de tercih açısından biraz zor aslında.
Kitapları sadece okumayı değil, onlara dokunmayı ve hatta seyretmeyi seven biri olarak, kütüphanemin yok olması düşüncesi bile beni korkutur. Bana kalsa, çocukluğumda bize okumayı sevdiren, kendime ait düş dünyamı kurmamı pekiştiren masal kitaplarımızın bile yanımda olmasını isterdim. (Andersen’den Masallar, Grimm Kardeşler)
Çocukluğumuzda ve ilk gençliğimizde, bizim evdeki ortak kütüphaneden birçok eser ödünç almalar sonucunda eksilse de, herkesin sonraları kendi evinde yeni kitaplığının temelini oluşturacak kadar kitap kalmıştı. Zaman içersinde kimiyle manevi kimiyle de edebi bir bağ kurduğum kitaplarımı çoğalttım. Yaptığım liste, ara ara dönüp sevdiğim yerlerini okuduğum, bende yazma isteği uyandıran ve uzun zamandır kütüphanemde olduğunu bilmekten bile mutluluk duyduğum yapıtların bazılarından oluşuyor.
Öyleyse işte liste ve son söz “yaşasın kitaplar!”
1. Sabahattin Ali – Kürk Mantolu Madonna
2. Oğuz Atay – Korkuyu Beklerken
3. Füruzan – Bütün Öyküleri
4. Latife Tekin – Sevgili Arsız Ölüm
5. Orhan Pamuk – Benim Adım Kırmızı
6. Murathan Mungan tarafından hazırlanan Öykü Seçkileri (Kadınlığın 21 Hikâyesi, Erkeklerin Hikâyeleri, Çocuklar ve Büyükleri)
7. Franz Kafka – Dönüşüm
8. J.D.Salinger – Dokuz Öykü
9. Stefan Zweig – Merhamet
10. Julio Cortazar – Cinayeti Gördüm
Aslında iyi bir kütüphanem vardı. Tahminen 1500 civarında kitap. Evdeki iki köpek yavrusu, Umut ile Kılıç zaten bir bölümünün icabına bakmıştı. Neyse taşınıyordum ve satmaya karar verdim. Keşke köpekleri satsaymışım. 2750 liraya sahafın teki almaya fit oldu. Adam tek tek kitapları inceledi. Onca pazarlıktan sonra el sıkıştık ve on üç tanesini almaya değer bulmadı. Çöpe atacağım bunları istersen sende kalsın abi dedi. Ben de, bu işte bir hikmet var dedim o gün bugündür bir tek kitap bile almadım. Yani ölene kadar başka bir kitaba sahip olmayı düşünmüyorum. Kurayla üçünü eledim, onu aşağıda.
1. Pal Sokağı Çocukları
2. Satranç
3. Süper İyi Günler
4. Titana Saldırı
5. Küçük Ağa
6. Aylak Adam
7. Bir İdam Mahkumunun Son Günü
8. Darwin
9. Kuyucaklı Yusuf
10. Pussy Book
İlk on?
1- Yüzyıllık Yalnızlık, Gabriel Garcia Marquez
Yüzyıl sürer mi bilmiyorum, ama Marquez uzun bir süre çağdaş edebiyatın zirvesini bırakmayacak gibi.
2- Huzur, A. H. Tanpınar
Pek az kitap tekrar okumada bu kadar edebi keyif verebilmiştir bana. Tanpınar yavaş yavaş aydınlanıyor belki, ama Huzur’un modern estetiği gizemli güzelliğini hâlâ koruyor.
3- Don Quijote, Cervantes
Yanlış hatırlamıyorsam, İhsan Oktay Anar söylemiş; “Tarihte gerçek tek bir kahraman vardır, o da Don Quijote’tur” diye. Doğru söze ne denir?
4- Anna Karenina, Lev Tostoy
Listeye giremeyen pek çok dost, haklı itirazlarıyla kapıyı yumrukluyorlar. Ama bir tanesini dışarıda bırakmak mümkün değil. Hâlâ Tolstoy…
5- Tiffany’de Kahvaltı, Truman Capote
Novella Nobeli diye bir şey olsa, Capote alırdı herhalde.
6- Ethica, Spinoza
Hayatı tasvir eden pek çok güzel eser var, ama hayatın bizzat kendisi olmayı başaran çok az.
7- Muhteşem Gatsby, Fitzgerald
Yeteneğin abartıldığını düşünenlerdenim; ne de olsa onu doğru dürüst tarif edebilen yok. Fakat bazen öyle eserler ortaya çıkıyor ki; “işte yetenek” demekten alamıyor insan kendini.
8- Hakkâri’de Bir Mevsim, Ferit Edgü
Edebiyatımızın en güzel metaforu… İyi ki böyle yazarlarımız var.
9- Anayurt Oteli, Yusuf Atılgan
Anadolu’nun yalnızlığını, alacakaranlığını, ürkütücü bilinçdışını bir daha kim bu kadar iyi yazabilir?
10- Benim Adım Kırmızı, Orhan Pamuk
Bu kadar iyi eserleri çeviriden değil, Türkçe okuma şansını bize veren yazarlara minnet duymalıyız.