Türk edebiyatının geleneğinde yıllıklar önemli bir yer tutar. Nesin Vakfı Yıllıkları, Memet Fuat’ın hazırladığı yıllıklar, Mehmet H. Doğan’ın şiir yıllıkları ve Kemal Gündüzalp’in öykü yıllıkları bunlara örnektir.
Gördüğümüz kadarıyla son birkaç yıldır yıllık hazırlama işi iyiden iyiye tavsadı. Oysa yıllıklarda bir yılın dökümü yapılır, o yıl yayımlanan eserlerden seçmeler yayımlanır, yıl içinde yaşanan edebiyat tartışmaları özetlenirdi. Yıllıklarda bir de soruşturma bölümleri olurdu.
Biz burada, en azından yıllıkların soruşturma kısmını yaşatalım istiyoruz. Nedir, Parşömen Sanal Fanzin olarak, bunu internet yayıncılığı yapan bir e-dergi olmamızın sınırları içerisinde yapabiliriz: Az soruyla, soruşturmaya yanıt veren her değerli katılımcının yanıtlarını ayrı ayrı yayımlayarak. Öte yandan, soruşturmada az soru olmasına rağmen, “açılmaya” veya “genişletilmeye” müsait konulara işaret ettiğimizi düşünüyoruz. Yanıtların uzunluğu konusunda hiçbir kısıtlamamız yok.
Eleştiri ortamımızın çoraklığı ortada. Bu yüzden soruşturmanın son sorusunu çok önemsiyoruz. Yalnızca “en iyi” listeleri yapmakla yetinmek istemiyoruz. Sorunları ortaya koymanın birlikte düşünmeye, giderek çözümler üretmeye varacağını umut ediyoruz. Geçen yıl yaptığımız soruşturmayı değerli katılımcıların katkılarıyla yayımlamıştık. Bu soruşturmaları önümüzdeki yıllarda da sürdürmek istiyoruz.
Bu tür soruşturmalar ekseriyetle aynı kişilere sorulur. Biz bu tavrı da demokratikleştirmek istediğimiz için eleştirmenler, yazarlar, çevirmenler, akademisyenler, şairler, kitapçılar ve editörlerin yanısıra okurların da soruşturmaya katılımını sağlamaya çalıştık, çalışacağız.
2020’yi Koronavirüs salgınının gölgesinde geçirdik, kötü ve karamsar bir yıl oldu. 2021’in edebiyat açısından daha verimli, barış dolu ve en önemlisi sağlıklı olacağımız bir yıl olmasını dileriz.
Yıl içinde yayımlanan ve beğenerek okuduğunuz ama yeterli ilgiyi görmediğini düşündüğünüz kurgu kitap ya da kitapları (telif ya da çeviri), beğenme nedenlerinizden de kısaca bahsederek bizimle paylaşır mısınız?
Sahtekar, Javier Cercas – Everest Yayınları
Cercas’ı Kiracı ve Saplantı romanlarıyla tanımıştım. Kurgu ve gerçeği iç içe sokarak yaptığı bu anlatımları çok beğenmiştim. Diğer romanlarını da takip etmeye çalıştım. Bu yıl Sahtekar kitabıyla yine gerçek olmayan bir olayı, gerçek gibi yutturmaya çalışan bir karakter üzerinden bir roman yazdı. Cercas’ın bu tür anlatımı renklendiren üslubunu çok seviyorum. Ali Teoman’da bulduğum o anlatı tadını onda da gördüm. Kitabın editörünün de Murat Çelik olduğunu söylemeliyim. Murat’ın her işi titiz ve dikkate değer.
Çamurdan Doğanlar, Octavio Paz – Ketebe Yayınları
Dünya şiirini anlama açısından Paz, bir çerçeve öneriyor. İspanyol Amerikan şiir tecrübesini Avrupa edebiyatı ile iç içe geçirerek okuyor bu kitabında. Satır satır okunması gereken çok önemli kitaplardan biridir. Temele ironi, kaygı, modernismo, avangard ve modern şiirin oluşum sürecini koyuyor. Kemal Atakay’ın çevirisi ile olması kitabı daha da değerli kılan bir noktaydı benim için.
Yıl içerisinde birkaç defa okudum. Fazla fazla alıp arkadaşlarıma da hediye ettiğim bir kitaptı. Octavio Paz bence bu kitabıyla İsmet Özel’in Şiir Okuma Kılavuzu kitabının kaynak metinlerinden biri olmuş, Özel’i etkilemiş bir isim. Bilen bilir. Yayın yönetmeni Furkan Çalışkan’a ve kitabın editörü Aykut Ertuğrul’a şükranlarımızı sunalım.
Burcu Vaazi, Fırat Polat – Edebi Şeyler Yayınevi
Fırat Polat, uzun süredir dergilerden şiirlerini takip ettiğim bir şair. İlk şiir kitabı olması bakımından bir takım eksikliklerine rağmen, genel geçer lirik şiir tuzağına düşmemiş ve kişisel yaşantısını şiire taşırken yine kişisel bir dil peşinde koştuğu için işaretlediğim bir kitap yazmış.
Edebi Şeyler Yayınevi benim için şiire değer veren ve alternatif konularda kitap yayımlayan bir yayınevi olması nedeniyle çok değerli. Zafer Zorlu ve Ali Özgür Özkarcı’ya bu çabalarından dolayı okur olarak bu fırsatla teşekkür ederim.
Tüm Savaşları Bitirecek Savaş, H. G. Wells – İthaki Yayınları
H. G. Wells, önemli bir bilim kurgu yazarı, söyleme gerek var mı bilmem. Hepsini okuyacak vaktim olmasa da İthaki Yayınları’nın bilim kurguda yayımladığı tüm kitaplara bakmaya çalışıyorum. Bu kitap bence Wells’in dünyasına girmek için açtığımız kapılardan olabilir. Buradan çevirmenin adını kapağa yazıyorum, Zeynep Nisan Kaynar.
Dünya Edebiyatının Ekolojisi, Alexander Beecroft – Koç Üniversitesi Yayınları
İşte, gerçek anlamıyla kitap diyebileceğim bir kitap. Yılın bende iz bırakan incelemelerinden biriydi. Her şeyin yanına koyabilirsiniz; edebiyat sosyolojisinin, dilbilim incelemelerinin, dünya edebiyatı kavramının, çeviri edebiyatın. Çeviren, Didem Dinçsoy. Aslında böyle kitapları sadece az kişinin okumasından büyük zevk alan biri olarak neden söyledim bu kitabı bilmiyorum. Koç Üniversitesi Yayınları. Koç, en son biliyorsunuz Fenerbahçe Yayınevi’ni de satın almıştı. : )
Felsefe Tarihi, Umberto Eco – Alfa Yayınları
Eco, kendisinden çok şey öğrenebildiğimiz bir kütüphane gibi. Elini açanı boş çevirmez, iki alana bir bedava yapar, bazen veresiye bile verir. Alfa Yayınları sınır tanımayan bir yayın politikasıyla hemen hemen her konuda kitap basıyor. İyi mi kötü mü okurlar karar versin. Eco’nun editörlüğünü yaptığı Felsefe Tarihi’ni ciltler halinde yayıma başladılar. 1. cilt Leyla Tonguç Basmacı çevirisi ile. Next question.
Her Kabilenin Bir Endişesi, Emirhan Burak Aydın – Everest Yayınları
Emirhan Burak Aydın’ın kullandığı dil yaşıtım okur yazarların hoşlandığı bir dil bence. İlk gençliğini 2000’lerin başlarında yaşayanlar yani. İroni ve mizahı harmanlıyor yer yer. Bazı öykülerde de çaresizce olan bitene bakıp kalıyorsunuz. Zorlama benzetmeler yok, nedensiz bunalım yok. Temiz.
Poetik ve Politik, Besim Dellaloğlu – Timaş Yayınları
Besim Dellaloğlu’nun yazılarını uzun zamandır okurum. Neyi ele aldıysa derinleştirmeye çalışır, kafa yorar. Bu tür kavram odaklı kitaplar Türkiye’de az konuşulur, az tartışılır ne yazık ki. İsmi Alberto, Samuel, Benjamin falan olsaydı el üstünde tutulur, tutulur, tutulurdu.
OKUMADIĞIM, BAKIŞTIĞIM, KALBİME GÖMDÜĞÜM KİTAPLAR HAKKINDA
Feminizm, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce – İletişim Yayınları
İletişim Yayınları’nın Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce serisinin 10. cildi olarak Feminizm yayımlandı. Feminizm son yılların popüler tartışma konularından birisi. Türkiye’de bir avuç akademisyen dışında feminist düşünce “canım sana bir kadın olarak sıkı sıkı sarılıyorum” ve erkek düşmanlığı seviyesinde. Bunları okuyan tartışan olur mu, sanmıyorum.
Stanislaw Lem – Alfa Yayınları
Alfa, Lem’in bilim kurgu kitaplarını tekrar baskılarını yapmaya başladı. 8 cilt olarak seri halinde rafta çok güzel duruyor. Rafta durması için bile alınabilir.
Jaguar Yayınları
Jaguar’dan kaydettiklerim ve sırasını bekleyen arkadaşları aşağıdaki listede bekletmek istiyorum. “Jaguar’ın kapaklarını kim yapıyo ya?”
“Evler, Cinler, Perdeler”, Lyudmila Petruşevskaya; sadece yazarın isminden ve kitabın isminden dolayı.
“Günler, Aylar, Yıllar”, Yan Lianke; okurluğunu sevdiğim yazarlar önerdiği için.
“Aeneis”, Vergillius; Dante’nin övgüsünü aldığı için.
“Jakob Von Gunten”, Robert Walser; Walser’ın diğer bütün kitapları da sırada beklediği için.
KONUŞAMADIĞIM KİTAPLAR HAKKINDA
6.45
Bu yıl aramız hiç iyi geçmemiş. Seneye acısını çıkarırız. Rexx de kapandı. Parayı oraya akıtalım o zaman.
Kırmızı Kedi
Kedi, bu yıl sonuna doğru klasikleri yeni kapak tasarımlarıyla basmaya başladı. Dikkat çekmiş demek.
Büyüyen Ay
“Mizahımızın Uç Beyleri – Ebu Nüvas – İncili Çavuş – Bekri Mustafa ve Bektaşi”. Hazırlayan: N. Ahmet Özalp
TÜRK ŞİİRİ 2020 HAKKINDA
Natama dergisi,
Şiir Versus dergisi,
Kaygusuz dergisi,
Başka Dünyalar online yayın,
Petroleus.com, neden.co (Neden Şiir) online şiir platformları.
Bu dergi ve yayınları yıl boyunca takip ettim. Toplama bilgisayarları ve çakma şiir koalisyonlarını bir kenara bırakalım. Şiir buralarda.
Size göre 2020 yılının önemli edebiyat olayları nelerdi?
Ketebe Yayınları – Exlibris dizisi
Everest Yayınları – Deneme serisi, Çağdaş Dünya Edebiyatı ve Modern Klasikler serisi
Bu yılın en önemli kitapları bence bu serilerde yayımlanan kitaplardı. Next question.
Edebiyat ortamımıza baktığınızda ne gibi sorunlar, eksiklikler ve sıkıntılar görüyorsunuz?
SOSYOLOJİ 2020
WhatsApp grupları çok tehlikeli,
Sarhoş olup yazarları arayanlar çok tehlikeli,
Sadece kendi arkadaş grubunun yazdıklarını okuyanlar çok tehlikeli,
Çete and linç company çok tehlikeli,
“Buluşalım bi ara ya”, çok tehlikeli,
Bir masada edebiyat dışı her şey konuşan edebiyatçılar çok tehlikeli,
Sessizce izleyenler çok tehlikeli.
Mağduru oynayan sosyal benlikler, çok tehlikeli,
Etrafına yalakaları toplayan “yalnız bırakılmış ve hakkı yenmişler” çok tehlikeli.
Ödül dağıtan bekçiler çok sessiz,
Ödül dağıtan dükkanlar çok kalabalık,
Taşralı hırs sahipleri çok cesur,
Biz ve onlar çok cahil.
Kendini sütle yıkamak, çok kolay,
Anılarında kendini uygun yere koyan şairler, çok acınası,
Dm’ler çok açık,
Cihangir civarı cafeler çok pahalı,
Yaşlılar çok huzursuz.