Türk edebiyatının geleneğinde yıllıklar önemli bir yer tutar. Yıllıklarda bir yılın edebi dökümü yapılır, o yıl yayımlanan eserlerden seçmeler yayımlanır, yıl içinde yaşanan edebiyat tartışmaları özetlenirdi. Yıllıklarda bir de soruşturma bölümleri olurdu. Parşömen Edebiyat olarak, yıllıkların soruşturma kısmını yaşatmak niyetiyle başladığımız ve bu yıl dördüncüsünü yayımladığımız yıl sonu edebiyat soruşturmalarının, geleceğin edebiyat okurları ve araştırmacıları için verimli bir kaynak olacağına inanıyoruz.
Soruşturmanın son sorusunu bilhassa çok önemsiyoruz. Sorunları dile getirmenin eleştiri kültürümüzün gelişmesine, birlikte düşünmeye ve giderek çözümler üretmeye varacağını umuyoruz.
Bu yıl da okurlara, yazarlara, çevirmenlere, editörlere, yayın emekçilerine, kitapçılara edebiyatımızın halini sorduk. 2023’ün edebiyat açısından daha verimli bir yıl olması temennisiyle…
Yıl içinde yayımlanan ve hak ettiği ilgiyi görmediğini düşündüğünüz kitapları, beğenme nedenlerinizden kısaca bahsederek bizimle paylaşır mısınız?
Sosyal medyaya bakınca her çıkan kitap hak ettiği ilgiyi görüyor. Bunun doğru olmadığını yayınevleri ve editörleri kadar yazarın kendisi de biliyor.
Çok görünen mi çok iyi cümle kuran mı zihinde daha fazla kalıyor bunun bilimsel araştırması henüz yok ama bunun için en iyi gösterge zaman olsa gerek.
İyi metinler, iyi kitaplar dağını yarıp suyuna kavuşuyor. Nitelikli okur, nitelikli metinlerle önünde sonunda buluşuyor. Bu yıllar önce de böyleydi, şimdi de böyle, bundan sonra da böyle olacak, buna eminim.
2022 yılı benim için coğrafya değiştirdiğim, koşuşturmalarla geçirdiğim bir yıl oldu. Bedensel ve zihinsel yorgunluğa direnip okuyabildiklerim arasından sıyrılanları şöyle sıralayabilirim.
Aysun Kara (Dünyanın Orta Yeri): Dil, atmosfer ve kurgusuyla okuru içine çekip bırakmıyor.
Esme Aras (Yaz’Ankara): Usta bir gazeteci, yazar, röportajcıdan usta işi röportajlar. Yazarların bilinmeyenlerine kısa bir yolculuk.
Kadire Bozkurt (Buz Kandilleri): Sade, yalın dil, karakterler çok canlı. Öykümüze nefes aldıran bir kitap.
Deniz Eldam (Bunu Kimseye Anlatma): Kadın yazar olarak cesur dili var Deniz’in. Biçim içerik ilişkisini üst seviyede tutup estetik kaygıyı ihmal etmiyor.
Tobias Wolf (Hikâyemiz Burada Başlıyor): Carvervari öyküler. Kirli gerçekçilerden. Kurgu, atmosfer, karakterler çok başarılı.
Joy Williams (İyilik): 2022’de basılmasa da kitaplığımda iyi ki bekletmişim dediğim bir kitap oldu. Damıtarak okunacak öyküler. Yazanlar için bir başucu kitabı.
Size göre 2022 yılının önemli edebiyat ya da yayıncılık olayları nelerdi?
Kendimi bildim bileli üzgün, kederli, yalnız, beli doğrulamamış bir ülkenin içerisinde yaşıyoruz. Pandemiden çıkıp ekonomik kriz batağına saplanan 2022 yılında edebiyat adına ne gibi önemli olay olabilir ki. Herkes yaşam telaşında. Yayınevleri batmama derdinde, okunmayan bir ülkede ayakta durmaya çalışıyorlar. Yazma edimi de bizleri saran en büyük illet. Vazgeçilmiyor. (Bu kendimiz için edebiyat olayı olabilir.)
Şunu belirtmekte -özellikle bu yıl- yarar var. Edebiyat dergilerinin (Notos, Sözcükler, Edebiyat Nöbeti, Lacivert, Ecinniler, Edebiyatist, Yıldız Tozu, Deliler Teknesi, Hece ve daha sayamadıklarım), edebiyat sitelerinin (Parşömen Edebiyat, Edebiyathaber, Oggito vs.) yayınlarını sürdürmeleri başlı başına edebiyat olayıdır. Sürdürülebilirlik en az enerji kadar edebiyat için de önemli.
Edebiyat ortamımıza baktığınızda ne gibi sorunlar ve eksiklikler görüyorsunuz?
Her yıl aynı şeyleri yenilemek gibi olabilir belki ama ben edebiyat ortamı, edebiyat dünyası gibi terimleştirdiğimiz, içi boş kalıpların artık bir hükmünün kalmadığını düşünüyorum.
Sosyal medyayı iyi kullananlar ve sosyal medyayı yetersiz kullananlar (hiç kullanmayanlar artık tamamen saf dışı kaldı, onları sayamıyoruz bile), arasında sıkıştı kaldı edebiyat.
Tabiri caizse estetik açıdan kerterizsiz bir edebiyat, ben yaptım oldu edebiyatı.
Bunun yanında nitelikli okurlar; kendini, haddini bilen yazarlar, o efendi, nazik, ağırbaşlı üsluplarını koruyarak, sessiz ve derinden yol almaya devam ediyorlar. Edebiyatımız biraz da onların yüzü suyu hürmetine çok da irtifa kaybetmeden yoluna devam ediyor. Onlara selam gönderiyorum, iyi ki varlar.