Melih Cevdet Anday’ın Barem Kanunu adlı romanı, 77 yıl sonra kitaplaştı.
Kendi adıyla yayımlanan ilk romanı Aylaklar’dan (1960) önce müstear isimlerle de çokça roman yazdığı bilinen Anday’ın metinleri, döneminin çeşitli gazete ve dergilerinde yayımlanıyordu.
1957’de takma adla tefrika edilen Zifaftan Önce, yazarın ilk romanı kabul ediliyordu. Ta ki yazarın kendi ismiyle yayımlanan Barem Kanunu, Eyüp Tosun’un binbir emeğiyle yeniden keşfedilene dek.
“Muhtemelen Barem Kanunu’nu Anday bile unutmuştu; en azından kendi adıyla tefrika ettiğini unuttuğu kesin” diyor, romanın ortaya çıkmasını sağlayan yazar-editör Eyüp Tosun.
Tosun’un araştırmaları, Anday’ın Şevket Rado’ya yazdığı bir mektubundaki şu satırları görmesiyle başlıyor:
“Ben İstanbul’dan döndükten sonra şu mahud Barem Kanunu’nu Ankara’da yeni çıkmaya başlayan Başkent adlı bir dergide tefrika ettim. Ama on beş yirmi tefrika sürdü, sonra şimdi burada anlatması çok uzun ihtilaflar yüzünden kesmeye mecbur oldum. Yalnız sana şunu söyleyeyim: Romanım çok istediğim gibi oldu. Zevkine, bilgisine güvendiğim bir iki dostumdan da çok teşvik gördüm.”
Bu mektuba dayanarak dönemin gazetelerini ve dergilerini taramaya başlayan Tosun, karanlıkta yolunu buluyor ve 73 sayı yayımlandıktan sonra isim değiştiren Başkent gazetesinin 3 Ekim Perşembe 1946 tarihli ilk sayısında o satırlarla göz göze geliyor: Roman 1 – Barem Kanunu.
Otuzlu yaşlarının başındayken (1946) giriştiği Barem Kanunu ile Anday, atmosfer yaratma, karakter inşası ve kurmaca yeteneğinde daha başından ne denli usta olduğunu ortaya koyuyor.
Barem Kanunu, ismini 1929 yılında çıkarılan 1452 sayılı kanundan alıyor.
Devlet memurlarına kadro derecesine göre ödenen ücret miktarını ifade eden barem, geniş anlamda kadro derecelerine göre belirlenen ücret listesini ifade ediyor. Memurların maaş tutarlarının sınıf ve derecelere göre belirlenmesi temeline dayalı bir uygulama olan Barem Sistemi’nde maaş derece ve tutarlarını içeren çizelge, adını Fransız matematikçi Bertrand François Barreme’den alıyor.
Adıyla müsemma bu roman, bir demiryolu memuru olan Nizamettin ve özenle kurgulanan diğer karakterlerin hikâyesi.