Parşömen’in beş yıldır sürdürdüğü yılsonu soruşturmalarına verilen yanıtların, geleceğin edebiyat okurları ve araştırmacıları için önemli bir kaynak olacağına inanıyoruz. Bizim içinse bir muhasebe yapma fırsatı sunuyor: Bu yıl neler okuduk? İz bırakan olaylar, kitaplar nelerdi? Edebiyat kamuoyunda neler gündem oldu?

Okurlara, yazarlara, çevirmenlere, editörlere, şairlere, yayın emekçilerine sorduk.

Yeni yıl herkese sağlık, huzur ve mutluluk getirsin…

Neşe Cengiz

2023 yılında yayımlanan kitaplardan beğendiklerinizi, beğenme nedenlerinizden kısaca bahsederek bizimle paylaşır mısınız?

Öyle çok yeni kitap görüyorum ki. Kimini okuyunca keşke kalemi eline almasaymış dediğim oldu. Diğer yandan, iki defa okunacaklar listeme eklediklerimin sayısı da az değil. Burada hepsinin adını anmak zor. Zaten paylaşımlarımdan biliniyor. Soruşturma için seçtiklerim ise Adnan Özyalçıner’den Toplu Öyküler, Resul Bulama’dan Taş Sektirme Ustası, Onur Çalı’dan Dünlükler.

Olay öykülerini severim. Hele ustalıkla işlenmişse. Adnan Özyalçıner’in insan, mekân ve nesneyi bir araya getirme biçimi, kabuk olarak ele aldığı olayın altındaki katmanlar çok etkileyici. Suya sabuna dokunan yazılar bunlar. İçinde yaşadığı toplumun derdini de sevincini de göz ardı etmeyen özgün öyküler.

Resul Bulama, edebiyatı fazlasıyla ciddiye alan, hak ettiği değeri veren yazarlardan. Roman tadıyla okuduğumuz Taş Sektirme Ustası öyle titiz bir çalışmanın ürünü ki saygı duymamak mümkün değil. Seçtiği temaları oya misali işleyişi, özenli anlatımı da cabası. Hep diyoruz ya, edebiyatta yazılmamış konu kalmadı. İşin aslı nasıl yazdığımızda. Kolaycılığı reddeden anlatımları seviyorum.

Derdimiz edebiyat. Hâl böyle olunca yorum ve izlenimlerini severek takip ettiğim Onur Çalı’nın Dünlükler’i keyifle okuduğum kitaplardan oldu. Gözlemleyip kayıt altına almayı pek çoğumuz deneyebilir ama okura aktarma işini bence Onur Çalı çok iyi yapıyor. Daha iyi bir hayatın inşası yolunda edebiyatı rehber etmiş eserlerden.

Size göre 2023 yılının önemli edebiyat olayları nelerdi?

Deprem gibi büyük bir felaketi edebiyata malzeme yaparak enkazlarda çekilmiş fotoğrafları edebiyatçıların ağzından konuşturup yayımlayan Gazete Oksijen’e tepkiler yağdı. (Ancak bu tepkiler yoğunlaşınca özür açıklaması yapmıştı.)

İsrail-Filistin çatışması bahane edilerek Filistinli yazar Adania Shibli’ye verilmesi plânlanan ödül iptal edildi.

Norveçli yazar Jon Fosse Nobel Edebiyat Ödülü’nü aldı.

Amazon satış platformu ünlü eser Tütün’ü ‘tütün yasağı’ gerekçesiyle satıştan kaldırdı. Hem de nargile, puro, sigara tabakası satmaya devam ederken.

Edebiyat ortamımıza baktığınızda ne gibi sorunlar görüyorsunuz?

“Seviyorum, kayboluyorum, kaçıyorum… Gecenin ölümü çağrıştıran karanlığı, aşkın keskin hançeri, rüzgârın yüzümüzü yalayan soğukluğu…” Ve daha benzeri birçok temanın hiçbir farklılık katmadan klişe biçiminde ısrarla yazılması.

Yazım hataları gözden kaçırılmış, bütünlükten uzak kitaplar. Maddî koşullar nedeniyle olacak, editörlük mesleğini ayaklar altına alan yayınevleri. İşini ahbap çavuş ilişkileriyle yürüten, mesleğini çıkarlarına alet eden editörler. Beğeni ve tıklanma teröründe yolunu kaybetmiş, edebiyat ortamının köşebaşlarını tutmuş çeteler. TÜYAP gibi önemli bir fuarı daha merkezi yerlere çekmeyen, okuru bezdiren yönetimler… Sanırım burada durmalıyım.

Soruşturma davetiniz için teşekkür eder, iyilik ve sağlıkla dolu bir yeni yıl dilerim.